IP (Internet Protocol)

Değerli arkadaşlar, merhaba! Bu yazımızda sizlere 'IP (Internet Protocol)' kavramından bahsedeceğiz. Bu yazıyı ileriki zamanlarda güncelleme olasılığımız veya IP adresleri hakkında ek olarak ikinci bir blog yazısı yazma ihtimalimiz oldukça yüksek. Duyurularımızı kaçırmamak, yeni bloglardan anında haberdar olmak için Telegram kanallarımıza katılmayı unutmayın!

IP adresi genel bir tabirle, bir cihazı internet veya yerel bir ağ üzerinde tanımlayan benzersiz bir adrestir. Açılımı ‘Internet Protocol’ olan IP teknolojisi sayesinde bir ağ üzerinde cihazlar arası bilgi alışverişi yapılabilmektedir. IP adresleri konum bilgilerini içerir, cihazların tanınmasını ve erişilebilir olmasını sağlar. Ayrıca İnternet dediğimiz teknolojinin, bilgisayarlar, yönlendiriciler ve web sitelerini ayırt etmesi gerekir. İşte bu ayırt etme işini IP adresleri yapar ve internetin çalışmasında çok büyük bir role sahiptirler.

İki farklı IP türü vardır. Bunlar, IPv4 (IP version 4) ve IPv6 (IP version 6)’dır.

IPv4

IPv4 adresleri, 4 ‘oktet’ten (dizeden) oluşur, bu oktetler sayılardan oluşur ve oktetlerin arasında bir nokta (.) bulunur. (192.158.1.38 gibi). IPv4, her oktet için 8 bitlik bir alan yani 1 baytlık bir alan saklar. IPv4’ün genel yapısına baktığımızda ise toplamda 32 bitten yani 4 bayttan oluştuğunu görürüz. Bir IPv4 adresinin alabileceği değerler 0 ile 255 arasındadır. Yani 192.158.1.38 adresinin yapısını baz alırsak bir IP adresi, 0.0.0.0 ile 255.255.255.255 arasında değerler alabilir. Aşağıdaki görsele bakarak IP yapısını gözünüzde canlandırabilirsiniz.

İnternetin çoğu, IPv4 adresleme şemasını kullanır. Yukarıda, IPv4’ün 32 bitten oluştuğunu söyledik. Bu da 2^32 (2 üzeri 32) = 4,3 milyar adet cihaz anlamına gelir. Yani IPv4 ile 4,3 milyar adet cihaz adreslenebilr.

Güncelleme Notu: 2022 yılında bir arkadaşımız tam olarak bu noktada 'neden 2 üzeri...' olduğunu sormuştu. Bunu kısaca anlatmak istedik. "Sayı Sistemleri Bölüm 1" isimli blog içerisinde '0' ve '1' kavramlarının ne olduğundan bahsetmiştik. Bu noktada her bit, iki adet hücreden oluşur ve her hücre ya '1' ya da '0' değerini alır. Bu durumda 32 bit'lik bir yapıdan söz ediyorsak kapsama alanını '0' ve '1' ifadeleri ile yani '2 hücre üzeri bit sayısı (2^32)' şeklinde bulabiliriz.

IPv6

IPv6, İnternet Protokolü’nün son sürümü olarak geçer. Şu an IPv4 ne kadar kullanılıyor olsa da bir zaman sonra mecburen IPv6 teknolojisine geçmemiz gerekecektir. Az önce söylediğim, 4,3 milyar adet cihaz çokmuş gibi gözükse de bitme tehlikesi vardır.

IPv6, 8 oktetten oluşur, her oktet 16 bit barındırır ve IPv6 toplamda 128 bittir. Bu da, 2^128 = 340.282.366.920.938.463.463.374.607.431.768.211.456 adet cihazı kapsayabileceği anlamına gelir. Aşağıdaki görselden IPv6’nın neye benzediğini görebilirsiniz.

İnternet Protokolü (IP), bildiğimiz, konuştuğumuz diller gibi; teknolojik bir dildir. Her dilin de belli kuralları, standartları olduğunu düşünürsek, IP adreslerinin de belli standartları olduğunu anlayabiliriz. Yani IP’ler, bilgileri iletmek için belirli standart kuralları kullanarak iletişim kurarlar. Bu konu hakkında tam bir tanım yapacak olursak şöyle diyebiliriz: “IP adresi, TCP/IP standardını kullanan, bir ağdaki cihazların birbirini tanımasını, iletişim kurmasını ve veri alışverişinde bulunabilmesini sağlayan benzersiz sayılar topluluğudur.”

Peki İnternet’e bağlandığımız zaman aslında nasıl yollardan geçiyoruz?

  1. Görselde gördüğünüz gibi üç adet cihazımız var; telefon üzerinden gidelim. Router, zaten internete sahip bir cihazdır. Diğer cihazlar da, internete sahip bir cihaza bağlanarak internete çıkabilir. Yani Telefon, bağlanmak için Router’a (Yönlendiriciye) bir ‘istekte bulunur (request)’. Daha sonra Router, bu cihazın bağlanabilmesi için İnternet’e istekte bulunur. Router, İnternet’ten aldığı ‘yanıt (response)’ paketini alır ve telefona iletir. Böylece Telefon, internete bağlanmış olur. Bu durumu sadece ‘internete bağlanmak’ olarak görmemeliyiz. Bir cihaz, örneğin google.com’a gitmek isterse de aynı olay yaşanır.
  2. İlk maddede ‘Cihaz, ilk önce internete bağlı bir ağa bağlanır’ tarzında bir cümle kurduk, bu cümleyi şöyle düşünebilirsiniz: Telefonunuz, zaten internete sahip bir modeme bağlanır ve bağlantı sonucunda modem, cihazınıza internete girme yetkisi verir.
  3. Bunun sonucunda Router yani ISP (İnternet Servis Sağlayıcı) tarafından Telefona benzersiz bir IP adresi atanır. İnternette yaptıklarınız (trafiğiniz) ISP’den geçer ve ISP de IP adresinizi kullanarak bunu size geri yönlendirir; yani yaptıklarınızın sonuçlarını size gösterir (google.com’a gitmek istemek ve erişebilmek gibi).
  4. Router’ların IP adresleri genelde 192.168.1.1 veya 192.168.0.1 şeklindedir. Dikkat ederseniz Router’ın IP adresinin sonu 1 olarak geçiyor. Bu, birinci cihazın ne olduğunu tanımlamak için gereklidir. Dolayısıyla IP adreslerinin sonundaki sayının, cihazın kaçıncı cihaz olduğunu tanımladığı çıkarımında bulunabiliriz. Telefonun IP adresinin sonunun 21 olduğunu görüyoruz. Bu, Telefonun ağdaki 21. cihaz olduğu anlamına geliyor.
  5. Yani cihazlar, birinci cihaz (Router) vesilesiyle internete çıkabilir duruma geliyor. Bunu kanıtlayan şey ise cihazların IP adresleridir. Dikkat ederseniz Telefon, Dizüstü ve Masaüstü bilgisayarların IP adresleri de ‘192.168.0’ ile başlıyor. Bunun anlamı, Router’dan internet çekiyor olduklarıdır.
  6. IP adresinizi bulmak kolaydır. Bunun için Google arama motorunda ‘What is my ip?’ şeklinde bir arama yapabilirsiniz. İki farklı cihazı aynı ağa bağlayın ve ikisinden de ‘what’s my ip?’ aratmasını yapın. Yukarıdaki maddede ne dediğimi daha net anlayacaksınız.
IP adresleri 4 gruba ayrılır:

1. Public (Genel) IP Adresleri

  • Tüm ağınıza bir birincil IP adresi atanır. Bu IP adresi biçimi, bağlanan her cihaza benzersiz bir IP adresi atar. Public IP, ISP'niz tarafından Router'ınıza atanan IP'dir. 
  • Global adreslerdir, internete erişmek için atanırlar. Router'ınızda veya bilgisayarınızda Public IP bulunuyorsa bunlara global ağdaki herhangi bir yerden ulaşabileceğiniz anlamına gelir. Tam tersini düşünecek olursak da; internet üzerinden bir web sitesine girdiğiniz zaman sunucu, cihazınızın Public IP adresini kullanır.
  • İnternette bulunan tüm sunucu ve siteler, Public IP kullanır (cloudflare.com veya 1.1.1.1 (cloudflare dns sunucusu) gibi).
  • "What is my IP?" şeklinde, basit bir Google araması yaparsanız ortaya çıkacak olan IP adresi budur.
  • Kimseyle paylaşılmaması gereken ve paylaşılması durumunda saldırılara açık olan IP adresi çeşidi budur.

2. Private (Özel) IP Adresleri

  • Bir ağ içerisinde bulunan cihazlar, aralarında bir IP adresi oluşturur. Buna Private IP denir. Bu ağ içerisindeki cihazlara aynı IP adresi atanmaz; çünkü tanımlanan bu IP adresleri tanımlayıcıdırlar, ağdaki cihazları birbirinden ayırt etmek için kullanılırlar.
  • Private IP adresleri internetten direkt olarak gözükmezler. Hatırlarsanız, modemin bir ana IP adresi varken cihazlar da o IP adresinden türeyen IP adreslerini alıyordu. Public IP adresleri gözükmediği için Private IP adresleri daha güvenli olarak görülür.

3. Static (Statik) IP Adresleri

  • Adından da anlaşılacağı gibi, statik olan yani değişken olmayan (değişmeyen değil) IP adresleridir.
  • Diğer internet kullanıcıları ile paylaşmadığımız, yalnızca bize özel olan IP adresini ifade eder. Güvenlik açısından özellikle yerel ağlarda veya ofis ağlarında kullanılması önerilir. 
  • Cihaz sayısı az olan ağlarda kullanılması daha uygundur.
  • Satın almak için ISP'nize başvurabilirsiniz.

4. Dynamic (Dinamik) IP Adresleri

  • Burada, internete her bağlandığınızda size yeni bir IP adresi atanır.
  • İnternet bağlantınız kesildiğinde size atanan IP adresi, başka bir cihaza atanır. Dolayısıyla şirket ağlarında Dinamik IP kullanılması sakıncalıdır. IP adresleri değişkenlik gösterdiği için herhangi bir sorun yaşandığında hangi IP adresinin hangi cihaza ait olduğunu tespit etmek zor olabilir.

IP adresleri ‘class’ yapılarına bölünmüştür. 3 temel sınıf varken toplamda 5 adet sınıf bulunur. Hemen bunları da kısaca tanıyalım.

A Sınıfı IP Adresleri

İlk okteti 1 ile 126 arasında bulunan IP adresleri ‘A sınıfı IP adresleri’ olarak bilinir. A sınıfı IP adreslerinde son oktet yani cihazın kaçıncı cihaz olduğunu belirleyen oktet, 1 ile 254 arasında bulunur. Buna örnek vermek gerekirse 15.0.0.0 IP adresli ağ üzerinde kullanabileceğimiz IP adreslerinin aralığı 10.0.0.1 – 10.255.255.254 şeklinde olacaktır. Diğer sınıfları da aynı mantık ile düşünebilirsiniz.

B Sınıfı IP Adresleri

İlk okteti 128 ile 191 arasında bulunan IP adresleri ‘B sınıfı IP adresleri’ olarak bilinir.

C Sınıfı IP Adresleri

İlk okteti 192 ile 223 arasında bulunan IP adresleri ‘C sınıfı IP adresleri’ olarak bilinir

Aşağı, ilk üç sınıf ile birlikte kalan ‘D’ ve ‘E’ sınıflarını içeren bir tablo bırakıyorum.

Sınıf

Adres (Oktet) Aralığı

Açıklama

A

1.0.0.1 – 126.255.255.254

Her 127 ağda 16 milyon host destekler

B

128.1.0.1 – 191.255.255.254

Her 16.000 ağda 65.000 hostu destekler

C

192.0.1.1 – 223.255.254.254

Her 2 milyon ağda 254 hostu destekler

D

224.0.0.0 – 239.255.255.255

Muticast gruplar için rezerve

E

240.0.0.0 – 254.255.255.254

AR-GE amaçları veya gelecek için rezerve

  • Tabloya dikkatli baktığınızda 'A' sınıfı ile 'B' sınıfı arasında '127' sayısının olmadığını görebilirsiniz. Bunun sebebi, rezerve IP adresleridir. Bu IP adresleri, internetin gelişimi veya bilinmeyen gelecekte kullanılmak üzere ayrılmışlardır. Bu özel IP adresleri, daha büyük ve daha geniş internette iletişim kurmak için kullanılmaktadırlar. En ünlü rezeve IP adresi ise '127.0.0.1'dir. Bu adres, geri döngü (loopback) adresi olarak adlandırılır ve ağ bağdaştırıcısını veya tümleşik çipi 'sınamak' için kullanılır. Yerel ağ veya genel internet üzerinden bu adrese trafik akışı gerçekleşemez. 127.0.0.0 - 127.255.255.255 ayrılmıştır ve internet üzerinden bu IP adreslerine girerseniz hiçbir şey göremeyeceksinizdir.

IP adresleri değiştirilebilir. Bunu yapmak isteyenlerin asıl amacı, ISP’nin trafiği görmesini engellemek; bir nevi anonim olmak istemektir. Birden fazla IP adresi değiştirme yöntemi vardır ama en çok kullanılan yöntemler şunlardır:

  • Modem veya yönlendiriciyi resetlemek. Bu resetleme işlemi sonrasında size yeni bir IP adresi atanacaktır.
  • VPN kullanmak (asıl amacı IP gizlemektir).
  • IP adresi değiştirmek istediğinizi ISP’nize söylemek.

Yer değiştirdiğinizde (örneğin başka bir şehire gittiğinizde) IP adresinizin değişmesinin sebebi, şehir dışındayken kullandığınız internetin, İnternet Servis Sağlayıcısının farklı olmasıdır. Yeni bir ağa bağlandığınızda IP adresiniz de geçici olarak değişecektir. Yani önemli olan konumunuz değil, kullandığınız ISP’nin atadığı IP’dir.

[*] Bu blog yazısının devamı niteliğinde olan ve iki bölümden oluşan 'Sayı Sistemleri' isimli bloglarımıza göz atmayı unutmayın.

Birinci Bölüm: Sayı Sistemleri Bölüm 1

İkinci Bölüm: Sayı Sistemleri Bölüm 2


Yayınlanma Tarihi: 2022-07-08 20:31:47

Son Düzenleme Tarihi: 2024-02-09 21:17:26